HÜMA VE HÜMAYUN
Devlet kuşu, talih kuşu, cennet kuşu Kaf dağında Okyanus adalarında veya Çin'de yaşadığına inanılan efsanevi bir kuş.Serçeden biraz büyük, yeşil kanatlı, sarı gagalı, boz saksağanını andırır bir kuş.
Eskiden bir meydanda hüma uçulur ve kimin başına konarsa o kişi padişah olurmuş. Bu bakımdan hüma bir devlet kuşu olarak bilinir.
Yine hüma göklerde uçunca gölgesi kimin başına düşerse o kişi ilerde padişah olurmuş. Bu kuşun ayaksız olduğu ve dirisinin ele geçmediği söylenir. Kemikle beslenir ve hiçbir kuşu incitmezmiş. Edebiyatımızda refah, kudret ve mutluluğa giden bir baht açıklığının sembolü olarak anılır.
Çok zaman Anka veya Simurg ile karıştırılmıştır.
Hüma kelimesiyle birçok terkipler yapılmış olup hemen hepsinde talih ve baht açıklığı ile ilgili düşünceler hakimdir (hüma-pervaz, hüma-paye, hüma-saye vs.).
Hüma divan şiirindeki sevgiliyi andırır.
Sevgili de hangi aşığına iltifat ederse o devlete ermiş. Hüma-yığ, beyza-yığ din tamlaması Peygamberimiz için kullanılan bir değimdir.
Nice tayyar o sebuk-pay-ı cihan-peyma kim
Ana hem-per olamaz hiç ne Anka ne Hüma
Nef'i
Der i devlet- meabı hırmen-i kısmet iken halka
Niçin bilmem hüma eyler tenezzül üstühan üzre
Ziya Paşa
Bu şiirler de görüldüğü üzre hüma ile ilgili benzetmeler ve hüma kuşunun adı çokça zikredilmiştir.
Hüma kuşu edebiyatımızda yeri büyük bir kuş türü olup efsanevi özellikleri olan şairlerin sıkça kullandıkları önemli bir unsurdur.
İran ve Türk edebiyatlarında klasik mesnevi konusu.
Aşk mesnevileri içinde sağlam bir yeri olan Hüma ve Hümayun hikayesinin konusu kısaca şöyledir:
Arap ülkesinde Huşeng adında bir hükümdar vardı. Çocuğu olmayan Huşeng uzun müddet dua eder ve Allah ona bir erkek evlat verir. Adını Hüma koyarlar. 15 yaşına dek türlü hüner ve ilimle yetiştirilir. Hüma ava çıkmayı çok sevmektedir. Yine bir av yolculuğunda bir köşke girer. Buradaki resimler arasında Çin fağfurunun kızı Hümayun'un resmi de vardır. Orada Hümayun'a aşık olur. Şehzadenin kendisiyle yaşıt olan Behzad adlı bir arkadaşı ve sırdaşı vardır. İkisi birlikte Hümayun'u aramak üzere yola çıkarlar tehlikeli bir gemi yolculuğundan sonra çok güzel bir ülkeye varırlar.
.................................
Bu hikaye uzun bir hikaye olup sonunda ikisi birbirine kavuşurlar ve hikayede sırlarla dolu gizemli olaylar gizlidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder